دانلود کتاب سازشناسی ایرانی

کتاب سازشناسی ایرانی به معرفی و بررسی سازهای اصیل ایرانی از جمله تار، سنتور، دف و کمانچه می‌پردازد.

سازهای نواحی ایران شامل دو بخش است:

بخش اول سازهای نواحی پارسی است که شامل انواع مختلف دایره و دف، انواع دهل و جره، انواع نقاره، تمبک محلی و غیره است. بخش دوم نیز شامل گزیده‌ای از سازهای نواحی سایر استان‌های کشور است که اکثرا دارای قدمت قابل توجهی هستند؛ به‌طوری‌که حتی تعدادی از آن‌ها جزء سازهای منسوخ شده به حساب می‌آیند.

علاوه بر این تقسیم بندی هر یک از این بخش‌ها از نظر سازشناسی در دسته‌های سازهای زهی زخمه‌ای و کمانی، سازهای بادی زبانه‌دار و بی‌زبانه و سازهای کوبه‌ای خودصدا و پوست‌صدا مرتب شده‌اند.

در بخشی از کتاب سازشناسی ایرانی می‌خوانیم:

سنتور، سازی‌ست به شکل ذوزنقه متساوی‌الساقین و از سازهای زهی مضرابی (زخمه‌ای) مطلق است که در ساخت آن، چوب و فلز به کار می‌روند. این ساز را نشسته، در حالی که ضلع بزرگ‌تر آن به صورت افقی در مقابل نوازنده قرار دارد، با دو مضراب چوبی می‌نوازنده سنتور نیز مانند دیگر سازهای ملی و محلی در اندازه‌های مختلفی ساخته می‌شود. نوع سنتوری که در اینجا بررسی می‌شود، سنتور معمول و تثبیت شده نه خرک سل کوک است. اجزای اصلی این ساز عبارت‌اند از جعبه صوتی، خرک، گوشی و سیم‌گیر. برای ساخت سنتور از چوب‌های محکم مانند گردو، آزاد و فوفل استفاده می‌شود.

جعبه صوتی: جعبه‌ی صوتی سنتور دو صفحه ذوزنقه شکل هستند که با کلاف‌های چهارگانه جانبی به یکدیگر متصل شده‌اند. معمولا ضلع بزرگ‌تر این ساز حدود ۹۰ و ضلع کوچک‌تر آن ۳۶ سانتی‌متر و ارتفاع سطوح جانبی هر یک، ۶ و قاعده آن ۲۶ سانتی‌متر است.

صفحه رو: این صفحه از مرغوب‌ترین قسمت چوب انتخاب می‌شود و دو گل مشبک در طرفین صفحه برای خروج صدا ایجاد می‌کنند و دو ردیف په تایی خرک در طرفین صفحه برای عبور سیم‌ها می‌گذارند.

پل‌ها : داخل جعبه‌ی صوتی سنتور پل‌هایی استوانه‌ای شکل (به قطر یک مداد معمولی) بین صفحات زیر و رو، در محل‌هایی معین می‌چسبانند. وظیفه پل‌ها این است که فشار صفحه رو را کنترل و از نشست کردن و تغییر شکل یافتن صفحه جلوگیری کنند. پل‌ها ضمنا در ایجاد تعادل و تن صدای ساز نیز مؤثرند. محل اتصال پل‌ها به نسبت موقعیت چوب متفاوت است. در ساخت بعضی سنتورهای به ویژه سنتورهایی که جعبه‌ی صوتی‌شان بزرگ‌تر است از پل‌های شانه‌ای نیز استفاده می‌شود.